Ιστορικη εξελιξη μεταφορων | Από την Αρχαιότητα εώς τη βιομηχανική επανάσταση

Συχνά θεωρείται ότι κάθε μεταφορικό έργο δημιουργεί από μόνο του οικονομική ανάπτυξη. Η αλήθεια είναι ότι μερικά βοηθούν και άλλα όχι, και ακόμη περισσότερο μερικά δεν αιτιολογούνται και στερούν κεφάλαια από άλλα έργα με μεγαλύτερες δυνατότητες επίδρασης στην ανάπτυξη.

Από την Αρχαιότητα Στην Ελλάδα

Τον 21ο αιώνα η συντριπτική πλειοψηφία των μεταφορών, όταν δεν εξυπηρετείται από ίδια μέσα, εκτελείται από μεγάλες εταιρείες που αναλαμβάνουν τόσο τις μετακομίσεις ιδιωτών, όσο και τις παραλαβές και παραδόσεις υλικών και αγαθών, απαραίτητων για την ομαλή λειτουργία της επαγγελματικής δραστηριότητας. Η ιστορία της μεταφοράς διαθέτει τεράστιο βάθος και δεν εξαντλείται σε ορίζοντα ενός δύο αιώνων, αφού οι απαρχές της έχουν σημείο εκκίνησης στην αρχαιότητα.

Με τους Φοίνικες να πρωταγωνιστούν στην καθιέρωσή της ως απαραίτητου μέσου ανάπτυξης του θαλάσσιου εμπορίου, η μεταφορά αποτέλεσε επιπλέον τον ακρογωνιαίο λίθο για την επαφή διαφορετικών μεταξύ τους πολιτισμών. Διαχρονικά και σταδιακά, οι μεταφορές πέρασαν στη συνείδηση των λαών σαν απαραίτητο στοιχείο του διαμετακομιστικού εμπορίου, της ναυτιλίας, αλλά και των ανταλλαγών προϊόντων γειτονικών κοινοτήτων.

Στο Μεσαίωνα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της καθεστηκυίας τάξεως των πραγμάτων, ενώ κατά την Αναγέννηση σπουδαία ήταν η συνεισφορά τους για την πρόοδο επιστημών και τεχνών. Αλλά και αργότερα, στη βιομηχανική εποχή, δικαιούνται τη «μερίδα του λέοντος» όσον αφορά στη βοήθεια που πρόσφεραν για την έγκαιρη προμήθεια των πρώτων υλών που απαιτούσαν οι εκάστοτε ανάγκες της παραγωγής.

Στις πόλεις και τα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, η μεταφορά έλαβε και ένα επιπλέον χαρακτηριστικό, εκείνο της κοινωνικής εξυπηρέτησης, αλλά ήταν και μία από τις απαραίτητες συνιστώσες για το μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, από την καθαρά αγροτική στη νέα της μορφή. Εμβληματική φυσιογνωμία όλης αυτής της μακράς πορείας αποτέλεσε η δυναμική φιγούρα του μεταφορέα, ενός ηλιοκαμένου βιοπαλαιστή που πάλευε, συχνά μέσα στις πιο αντίξοες καταστάσεις, για τον επιούσιο. Είτε επρόκειτο για έναν «χαμάλη», είτε για έναν οργανωμένο επαγγελματία του είδους, ο «μεταφορεύς» σήκωνε στις πλάτες του (κυριολεκτικά και μεταφορικά) το βάρος της έγκαιρης ολοκλήρωσης μιας διαδικασίας, που συχνά είχε το χρόνο για εχθρό και τις συνθήκες για τροχοπέδη.

Σαμιόγλου: Μεταφορές – μετακομίσεις, οικονομικά και αξιόπιστα.

Η βιομηχανική επανάσταση

Τα χαρακτηριστικά των τεχνολογικών εξελίσεων του 190υ αιώνα και συγκεκριμένα των μεταφορών, σχετίζονται με τη διαδικασία παραγωγής και εμφανίζονται αρχικά στις Η.Π.Α. Στην Αμερική η έλλειψη εργατικής δύναμης έκανε πολύ έντονη την ανάγκη χρήσης μηχανών και τη μηχανοποίηση της παραγωγής.

Αντίθετα, η ανάγκη αυτή δεν ήταν το ίδιο έντονη στην Αγγλία, όπου υπήρχαν άφθονα εργατικά χέρια. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους ανάδυσης του λεγόμενου «αμερικανικού συστήματος» παραγωγής. Ο όρος καθιερώθηκε από τα μέσα του 19ου αιώνα.

Όσον αφορά τις μεταφορές παρατηρήθηκαν τεράστιες ανακατατάξεις με την εμφάνιση των ατμοκίνητων σιδηροδρόμων και πλοίων. Ο ρόλος της ατμομηχανής υπήρξε καθοριστικός. Η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή, για τη μεταφορά επιβατών και φορτίων, εγκαινιάζεται το 1830 στην Αγγλία. Στη δεκαετία του 1830 το σιδηροδρομικό δίκτυο επεκτείνεται με αργούς ρυθμούς. Στα μέσα της δεκαετίας του 1840, όμως, η επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου επιταχύνεται σημαντικά παίζοντας σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη.

Η ατμομηχανή παρέμεινε κυρίαρχη στις μεταφορές έως τη δημιουργία και τη διάδοση της μηχανής εσωτερικής καύσης. Αυτή η μηχανή αποτελεί μετεξέλιξη της ατμομηχανής. Η βασική διαφορά τους είναι η εξής: στην ατμομηχανή η καύση γίνεται έξω από τον κύλινδρο, ενώ στη μηχανή εσωτερικής καύσης η καύση γίνεται μέσα στον κύλινδρο. (Βλ. το ένθετο για την ατμομηχανή). Οι αρχές λειτουργίας της μηχανής εσωτερικής καύσης ήταν γνωστές από τις αρχές του 19ου αιώνα. Παρ’ όλα αυτά, η πρώτη μηχανή εσωτερικής καύσης εφευρέθηκε το 1860 από το Βέλγο J.J.E. Lenoir (Λενουάρ, 1822-1900). Το καύσιμο που χρησιμοποιούσε αυτή η μηχανή ήταν φωτιστικό αέριο. Οι πρώτες επιτυχημένες μηχανές εσωτερικής καύσης κατασκευάστηκαν στη Γερμανία το 1864. Το καύσιμο που χρησιμοποιούσαν ήταν μείγματα αερίων από κάρβουνα και τις χρησιμοποιούσαν κυρίως σε εργοστάσια. Το 1876 ο Ν. Otto (1832- 1891) εφηύρε μία μηχανή εσωτερικής καύσης, που αποτέλεσε τη βάση των μηχανών που χρησιμοποιήθηκαν μετέπειτα στην αυτοκινητοβιομηχανία.

Η βενζίνη άρχισε να χρησιμοποιείται ως καύσιμο στις μηχανές εσωτερικής καύσης από το 1880 και μετά. Το πετρέλαιο, ως νέα μορφή ενέργειας, είχε εμφανιστεί ήδη από το 1859. Τότε άνοιξε η πρώτη πετρελαιοπηγή στην Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. Λίγο αργότερα και η Ρωσία άρχισε την άντληση πετρελαίου από τα κοιτάσματα του Μπακού, στην Κασπία Θάλασσα. Ένα παράγωγο του πετρελαίου, η κηροζίνη, χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε λάμπες φωτισμού. Τα πιο βαριά προϊόντα της απόσταξης χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο για τις ατμομηχανές.